Gölgenin İki Yüzü: Patronlar ve Çalışanlar

“Patron gölgesi” yalnızca liderin davranışıyla oluşmaz.
Çoğu zaman çalışan da bu gölgenin altında kalmaya gönüllüdür.

Bazı çalışanlar “yanlış yaparsam tepki olur” endişesiyle, bazıları da “nasıl olsa patron karar verir” düşüncesiyle inisiyatif almaz veya inisiyatif almayı erteler. Böylece kontrol yukarıda kalır, özgüven aşağıda erir.

İnisiyatif almak demek, yetkiyi aşmak değil, sorumluluk bilinciyle davranmaktır.

Peki ne zaman inisiyatif alınır, ne zaman alınmaz?
Şöyle; 
    •    Alınır:
Eğer karar alınmadığında süreç duracaksa, bilgi eksikliğini tamamlayabiliyorsanız ve yaptığınız eylem şirket değerleriyle örtüşüyorsa bu bir inisiyatiftir.
    •    Alınmaz:
Eğer karar stratejik sonuçlar doğuruyorsa, başka bir departmanı doğrudan etkiliyorsa veya risk geri alınamayacak kadar büyükse bu bir koordinasyon konusudur.

Yani “her şeyde onay al” kadar yanlış bir refleks, “her şeyi ben yaparım” kadar zararlıdır.

Sahadan Bir Gözlemim
Bir yönetim danışmanlığı sürecimde, aile şirketinde ikinci kuşak yönetici, sürekli “ekip pasif” diyordu. Toplantılarda herkes konuşuyor ama hiçbir öneri eyleme dönüşmüyordu. Gözlemlediğimizde fark ettik ki patronun sözü kadar, çalışanların da kendi kararlarından kaçma alışkanlığı sistemi durduruyordu.

Bu noktada iki adım atıldı:
    1.    İnisiyatif Çerçevesi oluşturuldu. Hangi kararlar bireysel, hangileri ortak alınacak tanımlandı.
    2.    Her çalışana kendi alanında “pilot karar” sorumluluğu verildi.

Üç ay sonra, ekip kendi süreçlerine sahip çıkmaya başladı. Patronun gölgesi yine kalkmadı belki ama ekip artık onun gölgesine değil, yönüne bakıyordu.

Peki Patronlar Ne Yapmalıdır?
Bazı liderler “Ben karışmıyorum, sorumluluk sizde” dese de aslında sistem yine onlara danışır. Bunun nedeni, güvenin görünür olmamasıdır. Bir çalışan doğru karar verdiğinde, o kararın görünür biçimde desteklenmesi gerekir. “Doğru yaptın, bu senin alanındaydı.” demek, kurumsal olarak “devam et” iznidir. Doğru karara ve uygulamaya sessiz kalmak, yorum ya da geri bildirim yapmamak da güveni görünür kılmaya engeldir. 

Patronlar şu üç durumda mutlaka çalışanlara alan açmalıdır:
    1.    Çalışan karar alacak bilgiye sahipse,
    2.    Konu operasyonel ise ve stratejik etki yaratmıyorsa,
    3.    Alınacak karar geri döndürülebilir nitelikteyse.

Bu durumda geri çekilmek otorite kaybı değil, kurumsal refleks kazandırmaktır.

Sonuç: Gölgeden Çıkmak Değil, Onunla Işığı Paylaşmak
“Patron gölgesi sendromu”, liderin gölgesinin altında kalmak değil; gölgeyle birlikte yön bulma sürecidir. Çünkü güçlü kurumlar, ne tamamen otoriteyle yönetilir ne de kontrolsüz özgürlükle yönetilir. Gerçek denge, liderin yönlendirdiği, çalışanın ise sorumlulukla tamamladığı sistemlerde kurulur.

Unutmayınız: Liderlik, ışığı başkalarına yönlendirebilme cesaretidir. Ve o ışık, en çok gölgeyle birlikte anlam kazanır.

 

Yayın Tarihi: 13.12.2025
Yazar: Mehmet ERGİN 
Yönetim Danışmanı (CMC) 
Aile Şirketleri Uzmanı (Phd)
FMA Future Management Academy